هواپیمای رئیسجمهور آمریکا موسوم به "ایر فورس وان" مسلما معروفترین هواپیمای جهان است. اظهارات جنجالی اخیر ترامپ در مورد این هواپیماها بهانهای شد تا نگاهی به تاریخچه ایر فورس وان در صد سال گذشته بیندازیم.
دونالد ترامپ، میلیاردر آمریکایی تا کنون برای سفرهایش از جت شخصی خود (بوئینگ ۷۵۷) استفاده میکرد. او نیز اما از این پس در مقام رئیسجمهور منتخب آمریکا همانند تمام رؤسای جمهور پیشین مهمان "هواپیمای شماره یک نیروی هوایی آمریکا" (Air Force One) از نوع بوئینگ ۷۴۷ خواهد بود؛ هواپیمایی با تجهیزات ارتباطی مجهز، قابلیت سوختگیری در هوا و سیستمهایی برای کنترل جنگ در مواقع حساس.
سال گذشته پنتاگون ساخت دو هواپیمای جدید به منظور حمل و نقل رئیسجمهور آمریکا را به شرکت بوئینگ سفارش داد. نیروی هوایی آمریکا به تازگی اعلام کرد که هزینه ساخت هر کدام از این هواپیماها بالغ بر یک میلیارد و ۶۵ میلیون دلار خواهد بود. چین یکی از مشتریان اصلی بوئینگ به شمار میرود. رئیس بوئینگ اخیرا نسبت به رویکرد سیاسی دولت آینده ترامپ نسبت به چین اظهار نگرانی کرده بود.این سخنان واکنش سریع ترامپ را در شبکه توئیتر به همراه داشت. او بلافاصله نوشت: «بوئینگ در حال ساخت یک ایر فورس وان ۷۴۷ برای رؤسایجمهور آینده است، اما هزینهها افسارگسیخته شدهاند، بیش از ۴ میلیارد دلار. سفارش را لغو کنید!» پس از آن سهام بوئینگ بلافاصله سقوط کرد. هم مسئولان بوئینگ و هم کاخ سفید رقمی را که ترامپ به عنوان هزینه ساخت عنوان کرده بود، زیر سئوال بردند.
"هواپیمای شماره یک نیروی هوایی آمریکا" یا ایر فورس وان در اصل به هر گونه هواپیمایی اطلاق میشود که حامل رئیسجمهور آمریکا باشد. در سال ۱۹۱۰ تئودور روزولت برای مدتی کوتاه سوار بر هواپیمای "پرنده رایت" شد که نخستین سازه موفقیتآمیز سنگین با قابلیت حمل انسان در هوا بود. به این ترتیب روزولت نخستین رئیسجمهور تاریخ آمریکا لقب گرفت که سوار بر هواپیما شد.
از دهه ۱۹۶۰ به بعد فناوری جت اجازه داد تا رهبران کشورهای جهان بیشتر فرصت دیدارهای رو در رو را داشته باشند. سال ۱۹۷۲ نیکسون نخستین رئیسجمهوری بود که سوار بر Special Air Mission به چین سفر کرد. ژاکلین کندی، بانوی اول وقت آمریکا، کسی بود که نشان ویژه ایر فورس وان را سفارش داد: رنگ آبی و سفید با حروف درشت "ایالات متحده آمریکا" روی بدنه و پرچم آمریکا روی دم هواپیما؛ نشانی که تا کنون دوام داشته است.
ایر فورس وان چیزی فراتر از یک هواپیمای ساده است. رئیسجمهور هواپیما به واسطه تجهیزات مدرنی که در هواپیما تعبیه شدهاند، در هر کجای دنیا که باشد میتواند کشور را اداره کند. به همین دلیل نیز به این هواپیما لقب "اتاق بیضی متحرک" را دادهاند. اتاق بیضی دفتر کار رئیسجمهور در کاخ سفید است.
بیل کلینتون، رئیسجمهور پیشین آمریکا و بانوی اول در حال تعارف کردن شکلات به یکی از خبرنگاران شبکه ایبیسی و دیگر اعضای رسانهها به مناسبت روز ولنتاین. تصویر متعلق به سال ۱۹۹۹ و سفر رئیسجمهور و همسرش با هواپیمای ویژه ریاستجمهوری به مکزیک برای دیدار با رئیسجمهور وقت این کشور است.
از سال ۱۹۹۰ تا به امروز دو هواپیمای بوئینگ ویسی-۲۵ در خدمت رؤسای جمهور آمریکا هستند. فضای داخلی این هواپیماها بالغ بر ۳۷۱ متر مربع شامل اتاقهای شخصی ریاستجمهوری، اتاقهای کاری، فضای کار و استراحت برای کارکنان دفتر ریاستجمهوری، خبرنگاران و خدمه هواپیماست.
هواپیماهای ویژه ریاستجمهوری آمریکا دارای خطوط امن تلفنی و سیستمهای ایمن ارتباطات کامپیوتری و نیز دو آشپزخانه مجهز هستند که ظرفیت پذیرایی همزمان از ۱۰۰ سرنشین را دارد. ایر فورس وان میتواند بدون توقف رئیسجمهور آمریکا را از واشنگتن به توکیو ببرد که مسافتی ۹۷۰۰ کیلومتری است.
هواپیماهای جدید ایر فورس وان از نوع بوئینگ ۸ ۷۴۷− خواهند بود که مجهز به سیستم دفاعی در برابر پالسهای الکترومغناطیسی، قابلیت سوختگیری در هوا و سیستم دفاع موشکی هستند. هواپیماهای ایر فورس وان ترامپ بیش از دو برابر درازتر و بیش از سه برابر سریعتر از هواپیمای "دیکسی کلیپر" فرانکلین روزولت در سال ۱۹۴۳ خواهند بود.
D W